Amerykański serial „Trzynaście powodów" (13 reasons why) na podstawie powieści Jaya Ashera, ujawnia problem samobójstw wśród młodzieży. Pojawił się na ekranach ponad rok temu, w marcu 2017. Pomimo tego faktu, że 13 odcinków pierwszego sezonu całkowicie odsłoniły fabułę książki Eschera, reżyserzy kontynuowali serial na drugi sezon, zaprezentowany 18 maja 2018 roku.
Bullying, przemoc seksualna i fizyczna, zaburzenia psychiczne. Przykład głównej bohaterki Hannah wyjaśnia, że decyzja popełnienia samobójstwa nie jest spowodowana tylko jedną sytuacją lub osobą, a zbiegiem okoliczności wszystkich czynników. I, co najważniejsze, obojętnością środowiska.
"Czasami nawet nie zdajemy sobie sprawy, że losy i życie innych zależą od naszych działań lub słów"
Pudełko z kasetami - wszystko to zostawiła 17-letnią Hannah Baker, uczennica szkoły Liberty. Na kasetach dziewczyna szczegółowo opisała swoje szkolne życie i dała do zrozumienia, że w końcu nagrań ujawni motyw samobójstwa. 13 kaset, na każdej historia jednego człowieka. Zgodnie z fabułą, kolega z jej klasy, Clay Jensen, otrzymuje to pudełko i zaczyna się zastanawiać, co właściwie się stało, nie wiedząc, że jest jednym z tych 13 powodów.
Osoby, o których opowiada się na kasetach są przestraszone i starają się ukryć istnienie nagrań. Wszyscy boją się rozgłosu - Hanna już nie wróci, a śledztwo w sprawie przyczyn śmierci może zdyskredytować reputację popularnych studentów i wyciągnąć niechciane konsekwencje. Clay jest jedynym, który powoli słucha każdej kasety, odwiedza miejsca, które Hanna opisuje w swoich opowiadaniach: park, korytarze szkolne, ulubiona kawiarnia, budynki kolegów, pokój Hannah. Ta podróż wprowadza Claya w zamieszanie i coraz większy stres, jednak on ma cel - dowiedzieć się, co spowodowało, że zawsze uśmiechnięta dziewczyna zdecydowała się na samobójstwo.
Źródło: https://www.imdb.com/title/tt1837492/mediaviewer/rm2716615424
Aby ujawnić temat zaburzeń psychicznych, które prowadzą do samobójstwa, autor książki o tym samym tytule, Jay Asher, przeprowadził ankietę dotyczącą kobiet i wykorzystał ich prawdziwe historie. Problem samobójstwa osobiście dotknął rodzinę Ashera - jego krewny próbował popełnić samobójstwo. W przeważającej części to osobiste doświadczenie stworzyło pewną misję autora: starał się on zwrócić uwagę na ten temat jak w książce, tak później przez film, i uzyskać silną reakcję społeczeństwa.
Tworząc produkt medialny, trudno jest trzymać się "złotego środka": obiektywnie zastosować sytuację, ale nie wspierać stereotypów. Temat zdrowia psychicznego nie jest nowy w kinematografii, jednak istnieje w tym serialu potężny "message" społeczny. Autorzy często zwracają się do takich negatywnych zjawisk społecznych jako seksizmu, homofobii, zastraszania, przemocy seksualnej i fizycznej, stalkingu (prześladowania), alkoholizmu i narkomanii. Serial daje wgląd w to, jak te zjawiska wpływają na każdą osobę i do jakich nieodwracalnych konsekwencji mogą doprowadzić.
Od społecznego warto przenieść się na osobiste. Serial wyraźnie pokazuje moment, jak nastolatki reagują na samobójstwo. Dla kogoś nie jest to poważny problem, a ktoś widzi to jako jedyne wyjście przed zastraszaniem rówieśników. Wniosek jest oczywisty: aby żyć w harmonijnym społeczeństwie, ważne jest nie tylko opieranie się stereotypowej wizji, ale także szanowanie uczuć innych, a nie dewaluowanie ich.
Krytyka
Emocjonalne postrzeganie wydarzeń z serialu powoduje przemyślenia zjawiska nastoletniego samobójstwa. W związku z tym, "Trzynaście powodów" został skrytykowany z powodu nadmiernego romantyzmu. Serial podnosi samobójstwo, pokazując, że jego popełnienie i zostawienie taśm jest jedynym sposób, aby głośno powiedzieć o swoich problemach. W rzeczywistości jest odwrotnie: najskuteczniejszym sposobem opowiedzenia czegoś jest przetrwanie i opowiedzenie swojej historii innym.
Samobójstwo pojawia się w seriale jako "idealna zemsta". Hannah oskarża innych o jej śmierci, podczas gdy w rzeczywistości była to jej własna decyzja. Taka fabuła wywołała oburzenie rodziców w Stanach Zjednoczonych, gdzie w niektórych szkołach Komitety Rodziców wymagali zakazanie tego serialu. Dobrze to pokazuje, że czasami chcemy unikać rozmów na nieprzyjemny temat, a potem nie wiemy co robić ze skutkami tego “milczenia”.
Serial opowiadający historię nastolatki, która popełniła samobójstwo, ma z założenia zwiększyć świadomość tego dramatycznego i bardzo poważnego problemu. Jednak ojciec fanki serialu, która w wieku 15 lat popełniła samobójstwo, jest zdania, że 13 powodów to serial wyłącznie szkodliwy. John Herndon, który po tej strasznej tragedii odkrył, że jego córka oglądała 13 powodów, postanowił wyrazić swoją opinię na temat serialu:
Twórcy serialu zdecydowali się zwiększyć świadomość problemu, jakim jest samobójstwo wśród młodych ludzi, przez pokazanie gwałtu na nastolatce, która nie mogła liczyć na pomoc ze strony żadnej dorosłej osoby. Dziewczyna musiała patrzeć, jak jej przyjaciele są prześladowani w szkole, a bliscy jej ludzie ciągle się od niej odwracają. Czy tak powinno się wprowadzać młodych ludzi w trudny temat samobójstwa?
Netflix ostrzega przed oglądaniem 13 powodów
Głos w sprawie postanowił zabrać Netflix. Platforma wypuściła specjalny filmik, w którym przestrzega widzów przed oglądaniem serialu. Aktorzy występujący w 13 powodach tłumaczą, że serial porusza drażliwe kwestie, takie jak wykorzystywanie seksualne, nadużywanie nielegalnych substancji czy samobójstwo, i może nie być odpowiedni dla wszystkich. Aktorzy zachęcają też widzów, którzy zmagają się z którymś z tych problemów do szukania pomocy wśród zaufanych osób.
Rzeczywistość
Mówiąc o tendencjach, w Polsce za 2017 rok na swoje życie targnęło się 440 nieletnich – 66 z nich zmarło. Większość z usiłujących przerwać swe życie – 433 – miała między 13 a 18 lat. Siedem spraw dotyczyło dzieci w wieku 7–12 lat. Czyli możemy stwierdzić, iż problem ten jest aktualny, a rozwiązania nie są szukane.
- Takie skomplikowane problemy jak zdrowie psychiczne oraz samobójstwa... Telewizor musi uważać na granicy rzeczywistości i kreatywności podczas wyświetlenia tych tematów. Takie seriale mogą być tak skutecznym, jak niebezpiecznym sposobem nagłośnienia tego problemu w społeczeństwie - mówią krytycy filmowi.
Dlaczego warto obejrzeć 13 powodów?
Patrząc na jedną serię, trudno nie włączyć drugą. Sekret takiego zjawiska jest w reżyserii. Pierwsze dwa odcinki zostały nakręcone przez Thomasa McCarthy'ego, przedstawiciela amerykańskiego kina niezależnego. Od trzeciej serii reżyserami byli Kyle Patrick Alvarez, Carl Franklin i inni. Głównym scenarzystą został laureat Nagrody Pulitzera, dramaturg Brian Jorku. W liście producentów możemy zobaczyć Selene Gomez i Thomasa McCarthy'ego.
Źródło: https://www.imdb.com/title/tt1837492/mediaviewer/rm2969591296
Serial wyraźnie ma wartość i może być ciekawym nie tylko dla nastolatków, ale także dla dorosłych: rodziców, psychologów i nauczycieli. Podczas oglądania serialu na takie poważne tematy, warto pamiętać, że nadal jest to fikcja artystyczna, skierowana do emocjonalnego przekazania problemu. Publiczność musi być przygotowana do takich ekranizacji, ponieważ czasami widzimy tam okrutną prawdę - jak nasze zachowanie może radykalnie zmieniać czyjeś życie.
"13 powodów" - jest to serial nie o słabej dziewczynie. Nie o brutalnych nastolatkach. Jest to serial-ostrzeżeń o tym, co może się stać, jeśli nie rozejrzymy się wokół i nie udzielimy pomocy tym, którzy jej potrzebują.
