Europejski Dzień Mózgu ustanowiono, by zwrócić uwagę na jeden z najważniejszych ludzkich organów. Przypada on na 18 marca i jest dobrą okazją do poruszenia kwestii, dotyczących jego funkcjonowania. W tym czasie warto przypomnieć o profilaktycznych badaniach układu nerwowego i prawidłowych nawykach wpływających na nasze zdrowie.
Mózg, często określany mianem „centrum dowodzenia”, jest odpowiedzialny za działanie całego organizmu człowieka. Pełni nad nim pieczę i utrzymuje kontrolę. Jest to narząd o skomplikowanej budowie, ale i konkretnym podziale funkcji. Dzięki niemu słyszymy, widzimy, czujemy; zbieramy i przetwarzamy informacje. Waży niecałe 1,5 kg, a mimo to potrzebuje niemalże 20% z całego zapasu tlenu i energii do optymalnego odgrywania swojej roli. Jest aktywny przez cały czas, nawet w trakcie snu, i odpowiada za wszystkie procesy wewnętrzne. To od niego zależy to, jak postrzegamy świat zewnętrzny, czy jesteśmy spontaniczni i w jaki sposób działa nasza wyobraźnia. Jakie skutki dla naszego zdrowia ma jego nieprawidłowa praca?
Na każde 8 minut średnio jedna dostaje udaru mózgu, a odsetek młodszej części społeczeństwa wśród tej grupy wzrasta w niepokojącym tempie. W Polsce z zaburzeniami pracy tego narządu zmaga się ponad 15 mln ludzi, a liczba ta wciąż rośnie. Często choroby te nazywane są „tykającą bombą”. Zaliczamy do nich zarówno te o podłożu neurologicznym, takie jak udar, Choroba Alzheimera, Parkinson czy stwardnienie rozsiane, jak i psychicznym – depresja czy schizofrenia. Z nieprawidłowym funkcjonowaniem mózgu wiążą się również dolegliwości, które często bagatelizujemy – bezsenność, migrena czy bóle głowy. Według Światowej Organizacji Zdrowia, do 2030 roku właśnie ta grupa schorzeń stanie się największym zagrożeniem zdrowotnym, prowadzącym do niepełnosprawności lub śmierci. Eksperci podkreślają, że ryzyko zachorowania wynika bezpośrednio z trybu życia, jaki większość z nas prowadzi – nieprawidłowe odżywianie (zbyt dużo przetworzonego i „śmieciowego” jedzenia), używki, mała ilość ruchu i snu, czy brak regularnych badań. Dlatego tak ważna jest profilaktyka i wypracowanie zdrowych nawyków, które pomogą dłużej cieszyć się dobrą formą. Europejski Dzień Mózgu powstał właśnie w tym celu – by uświadamiać o tym, jak wielkie znaczenie dla naszego organizmu ma mózg. Święto to widnieje w kalendarzu od przeszło 25 lat i wypada w trakcie Światowego Tygodnia Mózgu, obchodzonego w Polsce od 1999 r. Z tej okazji w wielu miastach odbywają się konferencje, wykłady, warsztaty i akcje diagnostyczne.
W ubiegłych latach Wyższa Szkoła Informatyki i Zarządzania również przyłączyła się do szerzenia świadomości i popularyzowania tego tematu. Ze wsparciem ze strony Akademickiego Centrum Rozwoju Osobistego i Psychoterapii, przygotowała szereg aktywizujących warsztatów i wykładów. Zajęcia dotyczyły m.in. diety, produktywnego zarządzania czasem, treningów relaksacji czy kreatywnego rozwiązywania problemów. Uczelnia umożliwia również zapoznanie się z wykładami śp. Prof. Jerzego Vetulaniego – polskiego neurologa, biochemika, psychofarmakologa i profesora nauk przyrodniczych. W ramach cyklu „Wielkie Pytania w Nauce” przeniósł on słuchaczy w niesamowitą podróż, przybliżając wiele ciekawych informacji na temat mózgu.
Warto zatem przypomnieć kilka kluczowych zasad, które pomogą zadbać o prawidłową pracę tego ważnego organu:
- Badaj się. Regularne badania profilaktyczne, tj. poziomu cukru, cholesterolu i ciśnienia, pozwalają na wczesne wykrycie niepokojących objawów i tym samym umożliwiają uniknięcie wielu poważnych schorzeń.
- Odpowiednio się odżywiaj. Zadbaj o zróżnicowaną i zbilansowaną dietę – w Twoim jadłospisie powinny znaleźć się owoce, warzywa, kasze, ryby, ziarna i orzechy (źródło ważnych kwasów omega-3). Dla zachowania sprawności umysłu istotne są także witaminy z grupy B, witamina D, C, A i E, oraz minerały takie jak żelazo, potas, magnez i cynk. Dbaj też o odpowiednią podaż wody. Zaledwie 2% niedoboru prowadzi do odwodnienia i zaburzenia pracy naszego mózgu.
- Ruszaj się. Regularna aktywność fizyczna, nawet o niskiej intensywności, doskonale wspiera zdolności poznawcze.
- Ćwicz swój mózg – on nie przepada za nudą. Lenistwo intelektualne negatywnie wpływa na jego sprawność. Ucz się nowych rzeczy, rozwijaj hobby i pasje.
- Unikaj używek. Spożywanie alkoholu, narkotyków czy palenie papierosów, nawet bierne, prowadzi do zaburzeń pracy komórek mózgowych.
- Wysypiaj się. Odpowiednia dawka snu pozwala oczyścić nasz organizm ze szkodliwych substancji.
Na koniec przedstawiamy kilka ciekawostek na temat naszego „centrum dowodzenia”:
- przeciętnie człowiek generuje ok. 70 tys. myśli dziennie,
- jest jednym z najbardziej tłustych organów (60% suchej masy mózgu stanowi sam tłuszcz),
- naczynia krwionośne obecne w mózgu mają prawie 160 tys. kilometrów długości,
- mózg Alberta Einsteina ważył 1230 g –10% poniżej średniej,
- impulsy nerwowe przekazywane z komórki do komórki osiągają prędkość 400 km/h,
- kawałek tkanki mózgowej o wielkości ziarnka piasku zawiera 100 tys. neuronów i aż miliard synaps, które komunikują się między sobą,
- mózg jest niezwykle pojemny i potrafi przyjąć ogromną ilość informacji – ok. 100 megabajtów na sekundę.
