Wielkanocne pisanki – jak powstają i skąd się wzięły?

Jajko to symbol życia, a także błyskawicy i słońca. To również – według Greków i Indian - zwiastun wiosny. Z kolei Persowie wierzyli, że świat wykluł się z jajka – słońce powstało z białka, a żółtko z księżyca. Oddzielną legendę głosili Ukraińcy, twierdząc że Bóg posłał na ziemię koguta, który zniósł jajko. Wkrótce po tym wypłynęły z niego rzeki, dając początek nowemu życiu. Inną znaną tradycją było wkładanie pisanki do ust nieboszczyka. Wierzono, że ta praktyka uchroni zmarłego od zła i zapewni spokój jego duszy.

Pochodzenie tradycji

Pierwotnie pisanki nie miały funkcji dekoracyjnej, a ich przeznaczeniem było odstraszanie złych mocy i zapewnienie urodzaju. Zakopywano je pod progami domostw by chronić domowników przed urokami. Służyły także jako pokarm dla zwierząt i były składnikiem kąpieli noworodków – w obu przypadkach wpływając pozytywnie na zdrowie. Tradycja korzeniami sięga nawet 5tys. lat wstecz i ma swój początek w obrzędach pogańskich. Z uwagi na mało chrześcijańskie źródło, zwyczaj ozdabiania jajek początkowo nie został zaakceptowany przez Kościół. Jednak po dwustu latach został na stałe włączono go w obrzędy Świąt Wielkanocnych. Jajko zostało po prostu uznane jako symbol zmartwychwstania. Natomiast czerwony kolor – który wywodził się z kultury niechrześcijańskiej – wyjaśniono przypowieścią o Marii Magdalenie, w której czerwień jajek jest oznaką dobrej nowiny.

Szacuje się że wprowadzenie pisanek do kultury chrześcijańskiej to zasługa Persów. W Polsce po raz pierwszy malowane jajko zostało odnalezione w okolicach Opola i miało to miejsce w X wieku.

Rodzaje i sposoby tworzenia pisanek

Możemy wyróżnić kilka sposobów ozdabiania pisanek. Oto niektóre z nich:

Pisanki. Do ich wykonania potrzebujemy wosku i ostro zakończonego narzędzia. Ostrzem nanosimy wosk na skorupkę, a następnie malujemy całe jajko.
Skrobanki, Drapanki. Najpierw barwimy jajko, a później wyskrobujemy na nim wzór.
Kraszanki. Są barwione na czerwono.
Malowanki. Malujemy je kolorem innym niż czerwony.
Wydmuszki. Z surowego jajka wydmuchujemy zawartość, a potem ozdabiamy je w dowolny sposób. To najbardziej kruche z pisanek.

Do malowania jajek zwykle używamy specjalnych farbek. Jednak zamiast tego możemy użyć barwników naturalnych takich jak kurkuma, szpinak, burak, czerwona kapusta, łupiny cebuli czy borówka kanadyjska. Oto kilka pomysłów na zrobienie pisanek: