Planeta na której żyjemy zmaga się z postępującymi zmianami klimatycznymi. Ich skutkiem są topniejące lodowce oraz coraz dotkliwsze okresy susz. Za tym wszystkim stoi globalne ocieplenie, które jest w dużym stopniu rezultatem działań człowieka. Jak pogoda zmieniała się na przestrzeni lat oraz jak wyglądają prognozy na przyszłość?
Według Światowej Służby Monitorowania Lodowców (WGMS), powierzchnia lodowców na całym świecie zmniejszyła się o 9 bilionów ton. W czasie ostatnich dwóch dekad topnienie lodowych mas znacznie przyspieszyło, prowadząc do utraty około 60% lodu w Alpach. To pokazuje, że globalne ocieplenie staje się coraz większym problemem na skalę globalną.
Zjawisko globalnego ocieplenia
Zwiększona emisja gazów cieplarnianych, do której przyczynia się w głównej mierze działalność człowieka, powoduje wzrost temperatury na Ziemi. Jest to efekt wzmożonej emisji dwutlenku węgla, metanu oraz podtlenku azotu do atmosfery. Jak podaje Międzynarodowy Zespół ds. Zmian Klimatu (IPCC), od czasu epoki przedindustrialnej powierzchnia naszej planety uległa ociepleniu o 1, 1 stopnia Celsjusza. Wzrost ten może wydawać się niewielki, jednak wpływa on drastycznie na różne systemy przyrodnicze.
Przeczytaj także: Światowy dzień wody
Konsekwencje zmian klimatycznych
Topnienie lodowców:
Struktury lodowe pokrywają około 10% powierzchni Ziemi oraz zawierają 69% światowych zasobów wody słodkiej. Ich objętość ulega zmniejszeniu na skutek postępującego zjawiska globalnego ocieplenia. W oparciu o dane z satelitów GRACE i GRACE-FO szacuje się, że między 2002 a 2020 rokiem Grenlandia straciła blisko 279 miliardów ton lodu rocznie.
Efekty topnienia lodowców obejmują:
- Wzrost poziomu morza. Szacunkowo objętość wód powiększa się o 3, 6 mm rocznie.
- Mniejsza dostępność słodkiej wody. Wpływa negatywnie na rolnictwo oraz przemysł.
- Wpływ na ekosystemy słodkowodne i morskie.
- Zagrożenie dla zamieszkujących rejony górskie i nadbrzeżne. Odmarzanie może prowadzić do powodzi lub osunięć ziemi.
Susze:
Charakteryzują się deficytem opadów w stosunku do normalnych warunków. W oparciu o dane historyczne możemy powiedzieć, że susze w XXI wieku są najpoważniejsze od 1200 lat.
Do skutków susz możemy zaliczyć:
- Wpływ na rolnictwo. Zmniejszenie plonów, straty ekonomiczne.
- Zagrożenie dla ekosystemów. Zwiększone ryzyko pożarów, degradacja siedlisk.
- Problemy z pozyskaniem wody.
- Migracje klimatyczne. Zmina miejsca zasiedlenia populacji.
- Wpływ na zdrowie publiczne. Pogorszenie jakości powietrza, stres termiczny.
Wpływ na pogodę
Polska zajmuje 5 miejsce pod względem krajów najmocniej dotkniętych skutkami zmieniającego się klimatu. Nasi sąsiedzi również mają ten problem, co odzwierciedla fakt, że Europa ociepla się dwa razy szybciej niż średnia globalna.
Po lewej: średnia temperatura sezonu letniego (czerwiec-sierpień) w okresie 1961-1990. Po prawej: w latach 2011-2020.
Źródło: https://naukaoklimacie.pl/cdn/upload/607c195c93c12_polska-temperatury-2021-lato.png
Na przestrzeni 10 lat 44 procent miast utraciło co najmniej 7 dni zimy. 35 z nich straciło 3 tygodnie, natomiast Fuji, Khujand, Werona, Bergen oraz Ryga nie doświadczyły pory zimowej przez blisko miesiąc. W Polsce najdłuższy okres bez opadów śniegu przypadł w udziale Szczecinowi (21).
Po lewej: średnia temperatura sezonu zimowego (grudzień-luty) w okresie 1961-1990. Po prawej: w latach 2011-2020.
Źródło: https://naukaoklimacie.pl/cdn/upload/607c1a0ec371e_polska-temperatury-2021-zima.png
Taki stan wpłynie bezpośrednio na sytuację hydrologiczną w Polsce. Szybko topniejący śnieg sprawia, że w niedługim czasie zaczyna brakować wody. To z kolei prowadzi do tego, że roślinykwitnące na wiosnę nie mają stałego dostępu do nawodnienia.
2020.
Źródło: https://naukaoklimacie.pl/cdn/upload/607c192691087_polska-snow-2021.png
Prognozy na przyszłość
Modele klimatyczne zwiastują dalsze nasilenie się topnienia lodowców, jak i susz w nadchodzących latach. Nawet biorąc pod uwagę niską emisję dwutlenku węgla, wiele formacji lodowych może stracić ponad 80% swojej objętości do końca XXI wieku.
W przypadku susz przewiduje się ich zwiększenie na obszarach basenu Morza Śródziemnego, Afryki Subsaharyjskiej, Australii oraz południowo-zachodniej części Ameryki Północnej.
Gdyby jednak emisje gazów cieplarnianych utrzymywały się na obecnym poziomie, oznaczałoby to wzrost temperatury powierzchni Ziemi o 3-5 stopnie Celsjusza. A to z kolei mogłoby spowodować daleko idące zmiany w systemach wodnych, rolnictwie, bioróżnorodności i zdrowiu publicznym.
Powyższe założenia mogą okazać się wyłącznie hipotetyczne, jeśli wdrożymy odpowiednie środki mające na celu ochronę naszego klimatu. Porozumienie Paryskie zakłada utrzymania dodatniej temperatury powierzchni Ziemi na poziomie 1, 5 stopnia Celsjusza.
Efekty zmian klimatu na całym świecie.
Źródło: https://przemyslisrodowisko.pl/wp-content/uploads/2022/05/zmiany-klimatyczne-w-Europie-1024x607.png
