Ratowanie życia to bardzo szlachetny cel. W tym trudnym czasie, w jakim znalazła się ludzkość, każda akcja zachęcająca do pomagania jest na wagę złota. Dlatego właśnie postanowiliśmy dołączyć się do pomocy na rzecz ogólnopolskiego programu pobierania osocza od osób, które w ostatnim czasie przebyły wirus Covid-19. W tym celu poprosiliśmy Dyrektor Regionalnego Centrum Krwiodawstwa i Krwiolecznictwa w Rzeszowie dr Ewę Zawilińską o odpowiedzenie na najczęściej zadawane pytania i wyjaśnienie jak dołączyć do akcji.
Dawid Tracz: Kim jest ozdrowieniec?
Dr Ewa Zawilińska: Za Ozdrowieńca uznaje się osobę, które przechorowała COVID-19 bądź przeszła bezobjawowe zakażenie SARS-CoV-2 potwierdzone testem lub wpisem w aplikacji gabinet.gov.pl.
Osoby po transfuzji krwi, jak również kobiety, które były w ciąży podlegają odrębnej procedurze - przed kwalifikacją do oddania osocza jako ozdrowieniec wymagane jest pobranie próbki krwi i oznaczenie przeciwciał do antygenów HLA. Po uzyskaniu wyników badań zapada decyzja czy dana osoba kwalifikuje się jako ozdrowieniec.
D.T. Czy osoba, która miała objawy Covid-19, ale poddała się samoizolacji nie robiąc wymazu może pomóc?
Dr E.Z. Ozdrowieńcem jest osoba, u której stwierdzono zakażenie, samoizolacja nie spełnia tego wymogu, natomiast jeżeli rozpoznanie postawił lekarz lub wykonano badanie przeciwciał to jak najbardziej.
D.T. Czy ktoś, kto przeszedł Covid-19 bezobjawowo może zgłosić swoją chęć do pomocy?
Dr E.Z. Jeżeli jest to zakażenie zdiagnozowane testami molekularnymi, serologicznymi czy antygenowymi, to oczywiście można się zgłosić jako ozdrowieniec.
D.T. Gdzie trzeba się zgłaszać?
Dr E.Z. Jeżeli spełniasz warunki jako dawca krwi i jako Ozdrowieniec, napisz na adres e-mail Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript. lub zadzwoń do Regionalnego Centrum Krwiodawstwa i Krwiolecznictwa w Rzeszowie celem umówienia wizyty od poniedziałku do piątku w godzinach 7:00-14:00 pod numer 17 867 20 30 wew. 58 lub 39, lub 17 867 26 71. Można też zgłosić się do terenowych oddziałów, które znajdują się w Jaśle, Sanoku, Dębicy, Leżajsku, Stalowej Woli, Mielcu, Przemyślu i Krośnie, gdzie można oddać krew jako ozdrowieniec. Dodatkowo, w Terenowym Oddziale w Przemyślu i Krośnie można oddać też osocze.
D.T. Czy istnieją przeciwwskazania?
Dr E.Z. Ozdrowieniec powinien spełniać standardowe kryteria zdrowotne dla honorowego dawcy krwi, dlatego też przeciwwskazania dotyczące dawców krwi dotyczą też Ozdrowieńców.
Dawcą krwi może zostać zdrowa osoba od 18 do 65-ego roku życia, z zachowaną proporcją wagi do wzrostu (jednak nie można ważyć mniej niż 50 kg). Nie wolno oddawać krwi / osocza do 6 miesięcy po wykonaniu tatuażu, przekłucia uszu lub innych części ciała, zabiegu akupunktury, po operacjach i innych zabiegach medycznych przebiegających z naruszeniem skóry lub błon śluzowych czy po wykonaniu niektórych badań, np. endoskopowych. Przerwę co najmniej 2-tygodniową należy zachować po zażywaniu antybiotyków czy przebyciu infekcji wirusowej.
Kontakt z chorobami zakaźnymi dyskwalifikuje na czas równy inkubacji danej choroby (zwykle 4 tygodnie), bliski kontakt w warunkach domowych z chorym na wirusowe zapalenie wątroby dyskwalifikuje na okres 6 miesięcy.
Jest wiele czasowych przeciwwskazań do oddawania krwi, szersze informacje można znaleźć na naszej stronie internetowej www.rckk.rzeszow.pl.
D.T. To dość spora grupa dawców, którzy są odrzucani przy wstępnym wywiadzie.
Dr E.Z. Zgadza się. Z grona dawców wykluczają też: poważne, aktywne, przewlekłe lub nawracające choroby układu krążenia, choroby układu pokarmowego, oddechowego, moczowego, nerwowego, choroby skóry, choroby zakaźne (np. WZW typu B, WZW typu C, wirusowe zapalenie wątroby w wywiadzie), HIV, nowotwory złośliwe, choroby krwi i układu krwiotwórczego, cukrzyca, choroby tarczycy, nadnerczy itp.
Krwiodawcami nie zostaną też osoby z zaburzeniami psychicznymi i zaburzeniami zachowania wynikającymi z używania substancji psychotropowych.
D.T. Dlaczego osocze?
Dr E.Z. Osocze ozdrowieńców zawiera przeciwciała anty SARS-Co-2, których podanie może mieć wpływ na przebieg leczenia. Podanie osocza ozdrowieńców może wspomagać terapię, ale nie jest ono oficjalnie zarejestrowane do leczenia.
D.T. Czyli wspomaganie osoczem funkcjonuje jako leczenie eksperymentalne?
Dr E.Z. Na tę chwilę nie ma wystarczających badań nad skutecznością stosowania osocza ozdrowieńców u chorych z COVID-19, które pozwalają sformułować zalecenia dotyczące tego sposobu leczenia. Nadal należy więc stosować tę formę leczenia jako eksperymentalną.
D.T. Co to są przeciwciała?
Dr E.Z. Białka wydzielanego przez komórki plazmatyczne (czyli pobudzone limfocyty B) w przebiegu odpowiedzi odpornościowej typu humoralnego. Charakteryzuje się ono zdolnością do swoistego rozpoznawania antygenów. Przeciwciała odgrywają zasadniczą rolę w obronie organizmu przed innymi wirusami.
D.T. Jak wygląda proces pobierania osocza?
Dr E.Z. Osocze pobierane jest metodą plazmaferezy. Podczas plazmaferezy pobierana jest krew, którą rozdziela się na osocze i pozostałe składniki, które są przetaczane z powrotem do tej samej żyły. Pobieranie osocza trwa od 30 do 40 minut. Jednorazowo pobierane jest nie więcej niż 650 ml osocza, z tego uzyskujemy 3 jednostki osocza dla chorych.
Osocze można pozyskać też z krwi pełnej, wówczas uzyskujemy jedną jednostkę osocza ozdrowieńców i dodatkowo koncentrat krwinek czerwonych i jednostkę krwinek płytkowych. Pobranie jednej jednostki krwi pełnej trwa 8-10 minut.
D.T. Czy jest to bezpieczne?
Dr E.Z. Zabieg pobierania zarówno osocza jak i krwi pełnej jest bezpieczny. Krew i jej składniki pobieramy od osób zdrowych, które przeszły kwalifikację lekarską. Ważne jest, aby osoby zgłaszające się były świadome tego, że współistnienie chorób przewlekłych jest przeciwwskazaniem stałym do oddawania krwi.
D.T. Co dalej dzieje się z osoczem?
Dr E.Z. Osocze poddawane jest badaniom kwalifikacyjnym, w tym badaniom wirusologicznym. Po zakwalifikowaniu jest przechowywane i oczekuje na wydanie dla chorych.
Osocze przetacza się chorym w określonym stadium klinicznym. Decyzję o transfuzji podejmuje lekarz opiekujący się chorym. Osocze wydawane jest na zapotrzebowanie lekarskie. Zapotrzebowania spływają do Regionalnego Centrum, stąd osocze wydawane jest do podmiotów leczniczych dla pacjentów.
D.T. Czy masowa akcja, promująca zgłaszanie się do placówek RCKK, przynosi efekty?
Dr E.Z. Kampania zachęcająca ozdrowieńców do oddania osocza jak najbardziej przynosi efekty. Codziennie mamy wiele telefonów i e-maili w tej sprawie. Zainteresowanie jest tak duże, że skorzystaliśmy z pomocy wolontariuszy Wydziału Medycznego Uniwersytetu Rzeszowskiego, aby czas oczekiwania na kontakt był jak najkrótszy, chociaż nie ukrywam, że czasami potrzebujemy kilku dni, aby skontaktować się z wszystkimi chętnymi, szczególnie po dniach weekendowych.
Promocja honorowego krwiodawstwa przynosi oczekiwane efekty, dzięki czemu jesteśmy w stanie zabezpieczyć stany krwi i realizować na bieżąco zapotrzebowanie ze szpitali.
D.T. Czy osocze może być dedykowane konkretnej osobie?
Dr E.Z. Osocze, tak jak każdy inny składnik krwi oddawany jest honorowo. Dawca, oddając krew czy osocze oddaje dla osób tego potrzebujących bez wskazania na konkretną osobę. Dedykujemy je chorym, a lekarz decyduje, który chory wymaga terapii osoczem czy też innym składnikiem. Na tym polega idea honorowego oddawania krwi dla osób tego potrzebujących.
D.T. Ile żyć może uratować osocze jednego ozdrowieńca?
Dr E.Z. Metodą plazmaferezy pozyskujemy trzy jednostki osocza, także możemy je przekazać dla trzech pacjentów, jeżeli oddamy krew pełną, uzyskamy jedną jednostkę osocza, ale również jedną jednostkę koncentratu krwinek czerwonych, które też będzie wykorzystana dla chorych.
D.T. Ile osób na Podkarpaciu oddało osocze?
Dr E.Z. Jeżeli chodzi o osocze ozdrowieńców, to takie osocze oddało ponad 550 osób.
D.T. Czy jest coś, o co Pani Dyrektor chciałaby zaapelować?
Dr E.Z. Serdecznie zapraszam wszystkie zdrowe osoby, spełniające wymagania zdrowotne stawiane dawcom do zgłaszania się do nas celem oddania krwi bądź jej składnika, np. osocza. Zachęcamy również do współpracy z nami i organizowania akcji poboru krwi na terenie Uczelni. Proszę też o zachęcanie innych do tego pięknego czynu, jakim jest niesienie bezinteresownej pomocy drugiemu człowiekowi. Z moich doświadczeń wynika, że młodzież stanowi znaczną część naszych Krwiodawców.
Tylko systematyczne oddawanie krwi pozwala nam zaspokoić potrzeby szpitali w tym zakresie na terenie naszego województwa.
Jeśli chcesz zostać Cichym Bohaterem - zostań Honorowym Dawcą Krwi.
Z Dyrektor Regionalnego Centrum Krwiodawstwa i Krwiolecznictwa w Rzeszowie, dr n. o zdr. Ewa Zawilińska, rozmawiał Dawid Tracz.
