Regionalne potrawy i obyczaje bożonarodzeniowe mogą się różnić w zależności od regionu Polski. Czym charakteryzują się święta Bożego Narodzenia w poszczególnych miejscach w Polsce i jakie potrawy możemy spotkać na wigilijnych stołach?
W polskich domach historia to rzecz święta. Bożonarodzeniowe zwyczaje goszczą w domach każdego z nas. Każdy z regionów Polski posiada unikalne obyczaje, potrawy oraz kolędy. Różnice w spędzaniu tego wyjątkowego czasu w Polsce, są pokłosiem zaborów. Większość z obyczajów świątecznych kultywowanych w poszczególnych regionach ma korzenie sięgające XIX wieku.
Kto przynosi prezenty pod choinkę?
Wiele osób może zdziwić fakt, że w niektórych regionach Polski, Święty Mikołaj nie przynosi dzieciom prezentów. W Wielkopolsce oraz w regionach polożonych w dawnym zaborze Pruskim podarunki przynosi Gwiazdor, który wyglądem nie przypomina tradycjnego Mikołaja, a raczej kolędnika ubranego w kunsztowny kożuch oraz futrzaną czapkę. Tradycja postaci wywodzi się z czasów zaborów, kiedy grupy kolędujących mężczyzn, chodziły od domu do domu obdarowując dzieci i młodzież prezentami. W wielu małych miejscowościach w okolicach Poznania, tradycja nadal jest kultywowana. Święty Mikołaj, również nie występuje na Górnym Śląsku. W tym regionie prezenty przynosi Dzieciątko Jezus. Ten zwyczaj przybył z Czech i funkcjonuje od końca średniowiecza.
Regionalne Potrawy
W każdym polskim domu możemy spotkać się z tradycją przygotowania dwunastu potraw. Dania wiglijne mogą się znacząco od siebie różnić. Przykładowo w rejonie Kaszub na stole zamiast barszczu podawana jest zupa rybna. Obrócz tego goszczą takie potrawy jak: ryż z jagodami, smażone grzyby oraz śledzie po kaszubsku.
Kolejnym regionem z nietypowymi daniami jest Śląsk. Tam na wigilijnym stole króluje przede wszystkim zupa z konopi, zwana siemieniotką. Bardzo popularnym daniem, również jest moczka, czyli zupa piernikowa z bakaliami. Jej korzenie sięga aż XIX wieku, a kilka lat temu moczka została wpisana do rejestru produktów tradycyjnych tego regionu.
Wyjątkowe pod tym względem jest również Mazowsze. Typowymi potrawami dla tego regionu są min: kłosy- czyli kluski posymane makiem, pasta rybna, czy fafernuchy- kruche ciastka z nutą cynamonu oraz miodu.
Natomiast na Podlasiu zamiast tradycyjnego karpia, podawany jest faszerowany szczupak. Ponadto serwowane są takie potrawy jak: sękacz, kutia czy kulebiak- ciasto drożdzowe nadziewane farsze mięsnym i warzywami.
Przeczytaj także: Postanowienia noworoczne: Tradycja, która przetrwała wieki
Nietypowe tradycje
W Małopolsce wciąż kultywuje się kolędowanie z turoniem. Jeden z kolędników odgrywający rolę przykrywa się baranią skórą, trzymając przed sobą zamontowany na długim patyku drewniany łeb byka bądź kozła z kłapiącą szczęką i rogami. Po wejściu po domu kolędnicy wpuszczają przodem turonia i rozpoczynają się figle i tańce. Turoń miał za zadanie straszyć dzieci słowian batem.
W innych regionach popularne jest kolędowanie z gwiazdą betlejemską wykonaną z kolorowego papieru. Charakterystycznymi postaciami w orszaku kolędników są także: pasterze, trzej królowie, diabeł oraz ponury żniwiarz. Często występuje, również postać króla Heroda- jako symbol rzezi niewiniątek.
Nietypowe zwyczaje, występują, również na Podhalu. Wigilijny stół obwiązuje się łańcuchem- ma to być symbol nierozwiązłości rodziny. Wierzy się, że w Wigilię dom nawiedzany jest przez duszę zmarłych, dlatego żaden z domowników nie może się czesać ani używać ostrych noży, aby nie zranić duchów.
Podlaskim obyczajem jest przygotowanie potraw ze wszystkich płodów ziemi. Ma to zapobiec nieurodzajowi w nadchodzącym roku. Miejsce przy stole zajmują najpierw osoby starsze, a dopiero potem młodsi. Po zakończonej kolacji wigilijnej, nie wolno sprzątać ze stołu. Na podlasiu wierzy się, iż dusze umarłych przychodzą w czasie wieczerzy, aby pożywić się resztkami jedzenia.
Podróżując po Polsce w okresie świątecznym, możemy dostrzec, jak różnorodność tradycji wzbogaca naszą kulturę i pozwala na głębsze zrozumienie lokalnych zwyczajów. Każdy region oferuje coś wyjątkowego, od potraw, przez kolędowanie, po symboliczne obrzędy, które łączą pokolenia i przypominają o bogactwie naszej historii. Niezależnie od miejsca, jedno pozostaje wspólne – ciepło, wspólnota i magia świąt, które łączą wszystkich Polaków.
